Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Historia Żywiecczyzny. Przeszłość zapisana w krudach [ZDJĘCIA]

Jakub Marcjasz
Historia Żywiecczyzny. Krajobraz można porównać do księgi, w której zapisane są dzieje okolicy. Utrwalane są w nim różne procesy społeczno-gospodarcze, jakie miały miejsce w przeszłości. Skutki jednych zostały zatarte przez mijający czas, inne ciągle wyraźnie widoczne są w naszym otoczeniu.

Historia Żywiecczyzny. Przykładem nadal jeszcze widocznego zapisu trudu życia górali, na który prawie nie zwraca się dzisiaj uwagi, są kamienne murki i kopce zwane "krudami" lub "kupiskolami". Usypywano je z mozołem na obrzeżach pól po każdej orce.

Na kilka pytań dotyczących tego jak i gdzie powstawały, gdzie dziś można ich szukać, a także jakie jest znaczenie krud odpowiada dr Michał Sobala, który zajmuje się badaniem tego terenu.

Historia Żywiecczyzny. Jak powstały krudy?
Co roku po każdej zimie z uprawianej ziemi wyłaniają się kamienie, które przeszkadzają w orce. Dzieje się tak dlatego, ponieważ gleby w górach są bardzo płytkie i kamieniste. Znajdująca się w gruncie wilgoć, która gromadzi się pod kamieniami, zamarzając zimą zwiększa swoją objętość. W wyniku jej zamarzania tworzą się igiełki lodowe prostopadłe do powierzchni ziemi, które wypychają kamienie do góry. Kiedy na wiosnę temperatura wzrasta, lód topi się, a kamienie nie mogą już powrócić na wcześniejsze miejsce, ponieważ zapełnił je drobniejszy materiał glebowy. W efekcie kamienie znajdujące się w glebie powoli lecz konsekwentnie wędrują w górę, aż znajdą się na powierzchni gruntu. To zjawisko rodziło konieczność usuwania kamieni każdego roku. Trzeba także było je gdzieś zgromadzić, dlatego usypywano je na skraju polany lub granicy działek.

Historia Żywiecczyzny. Gdzie powstawały krudy?
Formy takie można niejednokrotnie znaleźć na bardzo wysoko położonych polanach, co świadczy o ich rolniczym wykorzystywaniu w przeszłości. Rolnicze użytkowanie ziemi na znacznych wysokościach (nawet powyżej 1000 m n.p.m.), na stokach o bardzo dużym nachyleniu, w miejscach zacienionych, często o ekspozycji północnej, a więc na obszarach o bardzo trudnych warunkach dla uprawy roli, było efektem zjawiska określanego mianem "głodu ziemi". Przeludnienie wsi w XIX wieku i związana z nim zła sytuacja materialna wielu rodzin wymuszała rolnicze zagospodarowanie coraz wyższych partii gór, które ze względów przyrodniczych nie nadawały się do uprawy roli. Polany nabierały w wielu miejscach charakteru rolniczego. Ludność wykorzystywała każdy nadający się do zaorania, nawet najwyżej położony skrawek gruntu, mimo że uzyskiwane plony były bardzo skromne.

Historia Żywiecczyzny. Gdzie dzisiaj szukać krud?
Stan zachowania tych form jest silnie związany z ich rozmiarem i kształtem. Nie sposób wymienić tutaj wszystkich miejsc, w których można obserwować do dzisiaj krudy. Zresztą znaczna ich część znajduje się dzisiaj pod pokrywą leśną. Największe tego typu formy zachowały się np. na Polanie Praszywka. Ciekawe formy występują (jeszcze?) na górze Prusów. Jak wskazuje tablica edukacyjna zlokalizowana na szlaku, to jedno z najwyżej położonych miejsc, gdzie na tak dużą skalę uprawiano ziemię. Kopce kamieni o wysokości sięgającej nawet 1,5 metra tworzą tam swoisty "archipelag".

Historia Żywiecczyzny. Znaczenie krud
Z czasem krudy stawały się siedliskiem światłolubnych i ciepłolubnych gatunków roślin i zwierząt wzbogacając środowisko przyrodnicze. Ale formy te mają jeszcze jedno znaczenie, o którym rzadko się wspomina. Kamienne kopce i murki są zapisem ciężkiej pracy naszych przodków, których trud codziennego życia zmuszał do uprawy roli w trudnych warunkach. Są one zapisem panującego niegdyś "głodu ziemi". Warto zwrócić uwagę, że podobnego typu formy występują także w innych częściach Europy. Murki kamienne odgradzające pola występują np. na obszarze Chorwacji w Dalmacji czy we francuskiej Prowansji. Podlegają one niejednokrotnie nie tylko ochronie, ale także rekonstrukcji (!), stanowiąc podstawę rozwoju turystyki. W Prowansji tworzone są szlaki turystyczno-krajoznawcze, dzięki czemu przyciągana jest rzesza turystów chcących podziwiać niepowtarzalne i charakterystyczne dla regionu piękno krajobrazu. Warto o tym pamiętać i czerpać z tego, co znajduje się wokół nas.

Historia Żywiecczyzny. Warto wiedzieć
13
Znaczna część gleb na śródleśnych polanach użytkowanych niegdyś rolniczo należy jedynie do 13 kompleksu przydatności rolniczej zwanego "owsiano-pastewnym". Gleby górskie charakteryzuje niska i przeciętna przydatność dla potrzeb rolnictwa, a warunki glebowe ulegają pogorszeniu wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza. W Beskidach gleb przydatnych rolniczo jest niezbyt wiele.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Strefa Biznesu: Rolnicy zapowiadają kolejne protesty, w nowej formie

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na zywiec.naszemiasto.pl Nasze Miasto