Gastroenterolog: lekarz od jelit, który leczy też inne choroby układu pokarmowego. Zobacz listę problemów i badań zlecanych przez gastrologa

Gastroenterolog jest specjalistą zajmującym się leczeniem chorób układu pokarmowego. Aby móc wykonywać ten zawód, należy ukończyć studia medyczne wraz ze stażem podyplomowym, a następnie zrobił specjalizację z chorób wewnętrznych i gastroenterologii.

Gastroenterolog jest pojęciem tożsamym z gastrologiem, ale z takim zastrzeżeniem, że gastrologią mogą zajmować się także specjaliści chirurgii ogólnej pod kątem przeprowadzanej operacji chirurgicznej.

Gastroenterolog bada pracę i zaburzenia układu pokarmowego. Jego choroby mogą wywoływać wiele trudnych do wyleczenia dolegliwości, dlatego z wizytą u tego specjalisty nie należy zwlekać, jeśli zaobserwujemy niepokojące objawy.

Ponieważ gastroenterologia jest obszerną dziedziną wiedzy, specjalisty tej specjalizacji można wyleczyć wiele chorób. Dotyczą one przede wszystkim żołądka, przełyku, jelit, odbytu, gruczołów trawiennych i dróg żółciowych.

Gastrologa należy odwiedzić w sytuacji, gdy zaobserwuje się nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu pokarmowego. Jego choroby mogą mieć łagodny przebieg i nie świadczyć o rozwoju poważniejszego schorzenia, czasami jednak postępują w sposób agresywny, i wówczas należy upewnić się, czy np. zwykła niestrawność nie oznacza groźniejszych zaburzeń ze strony układu trawiennego.

Do gastroenterologa należy udać się zwłaszcza w przypadku zaobserwowania następujących dolegliwości:

• zgaga,
• bóle brzucha,
• mdłości,
• wymioty,
• zaburzenia przełykania,
• uporczywe gazy i wzdęcia,
• odbijanie się,
• zaparcia,
• ból przy wypróżnianiu się,
• nieprawidłowy wygląd oddawanego stolca.

Do najczęstszych chorób, którymi zajmuje się gastroenterolog, należą:

• refluks żołądkowo-przełykowy,
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
• choroby wątroby,
• choroby trzustki,
• zespół jelita drażliwego,
• zaburzenia trawienne,
• choroby zapalne jelit.

Podczas wizyty w u gastroenterologa w pierwszej kolejności przeprowadzany jest wywiad medyczny. Lekarz zapyta m.in. o to, jakie objawy są niepokojące dla pacjenta, wypyta o jego sposób jego odżywiania, wypróżnienia i przyjmowane leki.

Lekarz wykonuje także badanie palpacyjne jamy brzucha i jego okolic, aby skontrolować gdzie pacjent odczuwa ból. Polega ono na uciskaniu różnych miejsc u pacjenta w pozycji leżącej, by ocenić napięcie powłok brzucha, wielkość narządów i ew. patologiczne zmiany. Nie jest ono bolesne, ale w przypadku dolegliwości może nie należeć do przyjemnych. W zależności od zgłaszanych objawów zostaną zlecone badania.

Gastroenterolog może wykonać lub zlecić następujące badania:

• Gastroskopia – to endoskopowe badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego. W ramach procedury gastroenterolog umieszcza w przełyku pacjenta endoskop. U wielu osób może to wywołać odruch wymiotny, dlatego też gastroskopia wywołuje lęk. Badania nie należy jednak się obawiać, bo w jego trakcie gardło poddaje się znieczuleniu, a całość oględzin trwa nie dłużej niż kilkanaście minut. Zaletą gastroskopii jest możliwość wykonania diagnostyki obrazowej oraz ingerencji w przypadku wykrycia nieprawidłowości. Jeśli zaistnieje taka konieczność, można pobrać fragment błony śluzowej żołądka, by wykonać test urazowy w kierunku Helicobacter pylori. Bakteria przyczynia się do rozwoju wrzodów żołądka, a jej obecność jest potwierdzana lub wykluczana na miejscu. Podczas gastroskopii można też rozszerzyć zwężenia w układzie pokarmowym, a także wykonać inne drobne zabiegi. Na odpowiednio długi czas przed badaniem należy wstrzymać się od spożywania pokarmów.
• Kolonoskopia – jest badaniem endoskopowym dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Podczas badania gastroenterolog wprowadza rurkę endoskopu do jelita grubego poprzez odbytnicę. Kolonoskopia pozwala wykryć, a także usunąć zmiany mogące zagrażać zdrowiu pacjenta. Najczęściej są to polipy jelita. Podczas badania bardzo dokładnie oglądane jest całe jelito grube, co dokładnie pozwala ocenić kondycję błony śluzowej. Przed zabiegiem kolonoskopii jelito grube wymaga całkowitego oczyszczenia z resztek pokarmowych.
• USG jamy brzusznej – badanie ultrasonograficzne pomaga ocenić stan wątroby, pęcherzyka żółciowego, trzustki, śledziony, nerek, nadnerczy, pęcherza moczowego, a także dużych naczyń krwionośnych. Na podstawie oceny wielkości i struktury poszczególnych narządów można wykryć nieprawidłowości w ich budowie i funkcjonowaniu.
• Badanie biochemiczne krwi – obejmuje analizę składników osocza krwi. Wyniki wykazują poziom enzymów, hormonów, białek, elektrolitów czy pierwiastków śladowych w organizmie.
• Badanie stolca – jego wykonanie zaleca się najczęściej w podejrzeniu chorób trzustki, chorób pasożytniczych i bakteryjnych, wrzodów żołądka, nowotworu jelita grubego i zaburzeń powiązanych z wchłanianiem pokarmów. Niewielką ilość kału należy umieścić w przeznaczonym do tego jałowym pojemniku, który dostępny jest w aptece, a następnie zanieść do przychodni lub szpitala w celu poddania próbki analizie mikroskopowej, chemicznej i bakteriologicznej.
• Inne testy diagnostyczne – gastrolog może poszerzyć zakres wywiadu medycznego o konsultację z dietetykiem lub proktologiem w zależności od pojawiających się symptomów. Wybór metody leczenia opiera się na wynikach badań i odczuwanych przez pacjenta symptomach. Jeśli choroba ma łagodny przebieg i charakter przewlekły, najczęściej zaleca się odpowiednią dietę i przepisuje leki pomocne w łagodzeniu objawów. Jeśli choroba ma ostry przebieg, gastroenterolog podejmuje decyzję o konsultacji z lekarzem innej specjalności i bardziej inwazyjnym przebiegu leczenia.

Gastroenterolog dziecięcy, czyli gastrolog dziecięcy, bardzo często określany jest jako „lekarz od jelit”. Specjalista powinien posiadać nie tylko wykształcenie kierunkowe, ale też predyspozycje do pracy z dziećmi ze względu na bardziej skomplikowaną komunikację z maluchami i trudniejsze do rozpoznania objawy.

Dziecięcy układ pokarmowy różni się od przewodu pokarmowego dorosłych ze względu na to, że struktura i funkcje wielu narządów są jeszcze nierozwinięte. Gastroenterolog dziecięcy powinien posiadać wiedzę również z zakresu psychologii dziecka, aby właściwie zrozumieć objawy, jakie opisuje mały pacjent.

U dzieci najczęściej diagnozuje się:

• refluks żołądkowo-przełykowy,
• celiakię, a więc chorobę immunologiczną związaną z nietolerancją glutenu,
• biegunki ostre i przewlekłe, szczególnie groźne dla niemowląt,
• kamicę dróg żółciowych,
• przewlekłe zapalenia,
• uszkodzenia wątroby związane z zażywaniem niektórych leków,
• zapalenia wyrostka robaczkowego.

Gastroenterolog zajmuje się chorobami układu pokarmowego, które można sklasyfikować w następujący sposób:

• choroby przełyku,
• choroby żołądka,
• choroby dwunastnicy,
• choroby jelita cienkiego,
• choroby jelita grubego,
• choroby trzustki,
• choroby wątroby i dróg żółciowych.

Lekarz tej specjalności posiada uprawnienia pozwalające prowadzić leczenie chorób takich jak:

• choroba refluksowa przełyku,
• łagodne i złośliwe nowotwory przełyku,
• przełyk Barretta,
• żylaki przełyku,
• grzybica przełyku,
• poparzenie chemiczne przełyku,
• zwężenie przełyku,
• choroba wrzodowa żołądka,
• żylaki dna żołądka,
• zapalenie błony śluzowej żołądka,
• choroba trzewna (celiakia),
• nieswoiste zapale jelit,
• choroba Whipple’a,
• łagodne i złośliwe nowotwory jelita cienkiego i grubego,
• nieswoiste choroby zapalne jelit,
• choroba uchyłkowa jelita grubego,
• zapalenie uchyłków jelita grubego,
• zespół przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim (SIBO),
• zaburzenia czynnościowe pracy jelit,
• zespół jelita drażliwego (ZJD, IBS),
• żółtaczka mechaniczna,
• wodobrzusze,
• gastropatia wrotna,
• marskość wątroby,
• stłuczenie wątroby,
• pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych,
• łagodne i złośliwe nowotwory wątroby i dróg żółciowych,
• ostre i przewlekłe zapalenie trzustki,
• torbiele trzustki,
• łagodne i złośliwe nowotwory trzustki,
• autoimmunologiczne zapalenie trzustki.