Wirus RSV jest groźny zwłaszcza dla najmłodszych dzieci. Liczba zakażeń rośnie, a immunoterapia nie jest dostępna dla wszystkich maluchów

Wirus RS jest najczęstszą przyczyną infekcji dróg oddechowych u noworodków i niemowląt. Jest to tzw. syncytialny wirus nabłonka oddechowego (ang. respiratory syncytial virus, RSV), który należy do wirusów typu RNA (tak, jak np. koronawirusy). Niestety, aktualnie lekarze alermują o wzroście zakażeń tym patogenem, przy czym sytuacja jest podobna w innych krajach Europy.

W pierwszym roku swojego życia wirusem RSV zaraża się 70 proc. dzieci, a w drugim roku ma z nim kontakt już 100 proc. maluchów.

Dla zdrowych dzieci zakażenie wirusem RS nie jest groźne i przebiega zwykle łagodnie. Zagraża głównie wcześniakom, dzieciom z niedoborami odporności i niektórymi wadami wrodzonymi, szczególnie układu oddechowego i mięśnia sercowego. Infekcja może u nich powodować upośledzenie funkcji płuc i problemy takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Właśnie dla nich szansą jest immunoprofilaktyka, czyli podawanie gotowych przeciwciał, co uznawane jest za najskuteczniejsze zabezpieczenie przed tym zakażeniem. Stosowane jest przeciwciało monoklonalne o nazwie paliwizumab. Nie istnieje bowiem szczepionka chroniąca przed zakażeniem ani też lek umożliwiający terapię.

Zobacz także: Tych leków może zabraknąć w aptekach od stycznia 2023. Na liście ponad 200 pozycji, w tym leki na cukrzycę i astmę

W Polsce realizowany program lekowy „Profilaktyka zakażeń RSV”. Jak wyjaśniła prezes Fundacji Koalicja Dla Wcześniaka prof. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka, począwszy od 2008 roku był on już dwukrotnie modyfikowany – w 2013 r. i 2018 r. Za każdym razem rozszerzano grupy maluchów objętych tego rodzaju immunoprofilaktyką.

Czytaj również: Zachorowania na grypę i RSV będą raportowane. Ministerstwo Zdrowia wprowadza obowiązek sprawozdawania zachorowań wywołanych tymi wirusami

Po tych zmianach programem objęto wcześniaki, które nie ukończyły 1. roku życia i urodziły się do 28. tygodnia ciąży lub stwierdzono u nich dysplazję oskrzelowo-płucną (wadę zwiększającą ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia z powikłaniami). Włączono do niego także niemowlęta, które nie ukończyły 6. miesiąca życia i urodziły się między 28. i 32. tygodniem ciąży.

Eksperci zdrowia dziecka, w tym konsultanci krajowi dziedzinach neonatologii, kardiologii dziecięcej oraz neurologii dziecięcej działają w kierunku rozszerzenia immunoprofilaktyki z użyciem gotowych przeciwciał chroniących przed wirusem RS o inne grupy maluchów. Kolejne zmiany obowiązują od 1 marca 2023 r.

Czytaj także: Tridemia – grypa, COVID-19 i RSV atakują równocześnie. Jak uchronić się przed zakażeniem? Naczelna Izba Lekarska przedstawiła zalecenia

Konsultant krajowa w dziedzinie neonatologii prof. Ewa Helwich wyjaśniła, że chodzi o wcześniaki nieco starsze, urodzone przed 35. tygodniem ciąży i z niską masą urodzeniową (poniżej 1500 gramów). A także o dzieci z dysplazją oskrzelowo-płucną w drugim sezonie zakażeń (a nie tylko pierwszym), czyli przed ukończeniem 24. miesiąca życia, jak również o maluchy z wrodzonymi wadami serca bez względu na wiek urodzeniowy.

Specjalistka podczas konferencji prasowej powiedziała PAP, że do tej pory immunoprofilaktyką objęto około 3 tys. dzieci (zgodnie z dotychczasowym programem lekowym „Profilaktyka zakażeń RSV”). Jego rozszerzenie zwiększyłoby grupę maluchów chronionych tą terapią przed zakażeniem wirusem RS do nieco ponad 4 tys. Przyznała, że zwiększy to koszty tego programu, ale należy wziąć pod uwagę, że mniej będzie hospitalizacji dzieci zakażonych wirusem RS oraz ewentualnych poważnych powikłań tej infekcji.

Zobacz: Więcej dzieci skorzysta z profilaktyki zakażeń RSV. Od 1 marca 2023 r. bezpłatna ochrona przed wirusem RS obejmuje kolejne grupy maluchów

– Trzeba pamiętać, że nie ma wciąż szczepionki chroniącej przed zakażeniem wirusem RS, jak też leczenia przyczynowego, gdyż brakuje skutecznego leku przeciwwirusowego – podkreśliła na spotkaniu z dziennikarzami konsultant krajowa w dziedzinie neonatologii. Dostępne jest jedynie leczenie objawowe polegające głównie na nawodnieniu, a w razie niewydolności oddechowej stosowana jest tlenoterapia oraz sztuczna wentylacja.

Immunoprofilaktyka z użyciem gotowych przeciwciał monoklonalnych przeciwko wirusowi RS stosowana jest w Unii Europejskiej od 1999 r. Polega na podawaniu przeciwciał jednemu dziecku od trzech do pięciu razy w sezonie. Każde takie podanie kosztuje 5 tys. zł.

Leczenie podejmowane jest od 1 października do końca kwietnia, gdyż w tym okresie zwykle najwięcej jest zakażeń wywoływanych przez wirusa RS. Przygotowuje ono najbardziej podatne na to zakażenie dzieci do walki z ewentualną infekcją.

– Wcześniaki w momencie narodzin są dziesięciokrotnie bardziej narażone na zakażenia dolnych dróg oddechowych – przekonywała prezes Fundacji Koalicja Dla Wcześniaka prof. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka. Objętość płuc wcześniaków urodzonych w 30. tygodniu ciąży jest trzykrotnie mniejsza, a powierzchnia płuc – czterokrotnie mniejsza w porównaniu do płuc dziecka urodzonego o czasie. Zakażenie wirusem RS powoduje dodatkowe zawężenie dróg oddechowych na skutek zalegającej w nich wydzieliny.

Konsultant krajowa w dziedzinie kardiologii dziecięcej dr n. med. Maria Miszczak-Knecht tłumaczyła, że infekcje te są szczególnie groźne u dzieci z wadami wrodzonymi serca, zwłaszcza gdy czekają na zabieg kardiochirurgiczny.

– Każda infekcja to pogorszenie ogólnego stanu zdrowia dziecka, a to może wpłynąć na jego rokowania – zaznaczyła kardiolog. Taki zabieg u niektórych z tych dzieci to jedyna szansa uratowania życia.

Wirus RS należy do rodziny paramyksowirusów z rodzaju pneumowirusów – podobnie jak wirusy odry, świnki i paragrypy. Rozprzestrzenia się drogą kropelkową we wszystkich grupach wiekowych. U dzieci poniżej 5. roku życia jest najczęstszą przyczyną hospitalizacji.

Objawy zakażenia RSV to katar, złe samopoczucie oraz gorączka. U dzieci bardziej podatnych na infekcję może dojść do zapalenia płuc lub zapalenia oskrzelików, a także do zaburzenia pracy serca, duszności wydechowej oraz apatii i nadmiernej senności. (PAP)

Zbigniew Wojtasiński
zbw/ ekr/ arz

Zobacz: co powinna zawierać wyprawka dla niemowlaka, a co wyprawka do szpitala dla mamy.