Galicyjska Kolei Transwersalna. Poznaj jej historię [ZDJĘCIA]

Galicyjska Kolei Transwersalna miała na celu połączenie już istniejących tras o przebiegu równoleżnikowym i stworzenie nieprzerwanego ciągu komunikacji kolejowej z zachodu na wschód terytorium. Jej budowa miała głównie cel militarny - wybudowanie linii alternatywnej do głównej Kraków-Lwów - przed przewidywaną wojną z Rosją. Kolej ta miała również przyczynić się do zaktywizowania słabo rozwiniętych obszarów górskich. Stacje końcowe Kolei Transwersalnej to Czadca (obecnie Słowacja) i Husiatyn (obecnie Ukraina.

W roku 1881 na Dworze Cesarskim zostaje wniesiona ustawa o budowie Kolei Transwersalnej łączącej Czadcę, Żywiec, Suchą, Oświecim, i Nowy Sącz. Największy interes w otwarciu tej linii kolejowej mieli Habsburgowie Żywieccy, arcyksiążęta Albrecht Fryderyk Rudolf von Habsburg i jego młodszy brat, Karol Ferdynand. Zwiększyłoby to ich możliwości eksportowe piwa ze słynnego już browaru żywieckiego oraz wyrobów metalowych z huty Węgierska Górka. Już wtedy był podpisany wstępny kontrakt na dostawę rur dla wodociągów wiedeńskich załatwiony dzięki koneksjom Habsburgów na Dworze Cesarskim. Problemem był wywóz tych rur z Węgierskiej Górki do Wiednia. Ulegając ich prośbie cesarz 28 grudnia 1881 roku wyraził zgodę na budowę linii kolejowej z Suchej w kierunku Oświęcimia i w druga stronę Czadcy przez Żywiec i wyznaczył rozpoczęcie prac przy Kolei Transwersalnej na rok 1882.

(...) Prace rozpoczęto tak szybko dzięki przychylności Arcyksięcia Albrechta, który oddaniem bezpłatnym gruntów pod kolej umożliwił natychmiastowe rozpoczęcie budowy. Budowa całej linii miała trwać 2 lata i sześć miesięcy. Termin ten nawet skrócono, mimo że cały teren był bardzo ciężki dla budowy linii kolejowej. Należało wybudować wiele wiaduktów, przęseł, budynków dworcowych. W czerwcu 1884 roku, w ostatnim okresie budowy, w całej Galicji, a szczególnie w okolicach podgórskich spadły gwałtowne i obfite deszcze. „Świętojańska” powódź, jaka nastąpiła, uszkodziła nasypy i mosty na całej linii, co spowodowało dwumiesięczne opóźnienie w oddaniu do eksploatacji całej kolei transwersalnej. Przekazywanie linii odbywało się odcinkami. Prace toczyły się równolegle na kilku odcinkach, a ich efekt nie był tak jednoznacznie znakomity, jak w wypadku innych kolei. Po Zachodniej Galicji krążyła broszurka w formie listu otwartego do Najjaśniejszego Pana, opisująca wszelkie faktyczne i rzekome zaniedbania przy budowie linii transwersalnej. Autor ostrzegał, że wyjdą one na jaw, okrutnie mszcząc się na austriackich żołnierzach w wypadku zbrojnego ataku ze strony Rosji. Wyniki kontroli były jednak dla budowniczych pozytywne i cała linia oddana została do użytku już 16 grudnia 1884 r. (...)

Przyczyną wyboru najbardziej malowniczego odcinka kolei Sucha - Żywiec przez Jeleśnię, Hucisko i Lachowice była większa rentowność eksploatacji okolicznych lasów. Przez to Ślemień, będący w tym czasie małym miasteczkiem, leżącym na dawnym trakcie handlowym zredukowany został do miana wioski.

Na linii Żywiec - Zwardoń otwarto ruch osobowy dnia 3 listopada 1884 roku, a 15 listopada tegoż roku ruch towarowy. Po otwarciu ruchu osobowego i towarowego na ostatnim odcinku: Żywiec - Sucha - Chabówka - Nowy Sącz w dniu 16 grudnia 1884 r., linia transwersalna była w ruchu na całej swej długości.

Towarzystwo Kolej Północna oddało stację kolejową Żywiec państwu austriackiemu bezpłatnie pod warunkiem wspólnego jej użytkowania. Rok przed oficjalnym otwarciem linii kolei transwersalnej i wjazdem oficjalnego pociągu do Suchej wjechał tu pociąg, „nieoficjalny”. Tak to relacjonowano ówcześnie: „…dnia 31 maja 1883 roku o godz. 8 przed południem zajechał pierwszy pociąg kolei żelaznej z Żywca przez Lachowice do Suchej i odtąd poczęły kursować pociągi do Żywca, Krakowa i Sącza…”

Budynki stacyjne m.in. w Suchej Beskidzkiej, Żywcu itp., zostały wybudowane w latach 1881-1882 przez rząd austriacki, zaś ich architektura jest typowa dla kolei galicyjskich. W podobnym stylu wybudowane są liczne stacje na trasie kolei transwersalnej, tj. Sporysz, Jeleśnia, Hucisko, Lachowice, Maków Podhalański, Chabówka, Rabka Zdrój, Nowy Sącz. Galicyjska Kolej Transwersalna była pierwszą wielką inwestycją komunikacyjną realizowaną przez władze austriackie na terenie Małopolski. Dworce kolejowe budowano przede wszystkim według typowych projektów, dostosowanych do wielkości i znaczenia stacji (...).

Tekst pochodzi ze strony kolejbeskidzka.pl, w którym wykorzystano źródła: www.parafia-lachowice.pl, Stankiewicz Ryszard, Wieczorek Edward: Przez Galicję. Kolej Transwersalna, www.swinna.eu

Ruszyła sprzedaż biletów na tegoroczne przejazdy RETRO odcinkami dawnej Galicyjskiej Kolei Transwersalnej. Pociągi turystyczne prowadzone historycznym taborem utrzymywanym przez Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce pojawią się na znanych z ubiegłego roku trasach, a także na nowych odcinkach. Jest też trasa Chabówka - Żywiec - Chabówka (to 2 października). Więcej na: kolejegalicyjskie.pl.